فصلنامه علمی مطالعات هنر و زیباشناسی فصلنامه علمی مطالعات هنر و زیباشناسی
تأثیرات موسیقی مردمپسند بر فرهنگ موسیقایی اقوام مورد مطالعه: فرهنگِ موسیقاییِ مردمان عربِ خوزستان
محمود مشهودی[1]
دانشجوی کارشناسی ارشد اتنوموزیکولوژی، دانشگاه هنر، تهران، ایران.
چکیده
امروزه شاید نتوان کشورِ توسعه یافته یا در حال توسعهای را مشاهده کنید که تحتتأثیر موسیقی مردمپسند قرار نگرفته باشد و یا به بیان دیگر به جزء دو گونة موسیقی کلاسیک یا هنری و مردمی یا فُلک (Folk)، گونههای نوظهور موسیقایی موسوم به «موسیقیِ مردمپسند» یا «پاپیولار» (Popular) در بین تودههای مردم آنان هنوز راه پیدا نکرده باشند. تاکنون محققین بسیاری با رویکردهای مختلفی بر روی پدیدة موسیقی مردمپسند تحقیق نمودهاند، البته جامعهای هدفِ اکثر این پژوهشگران، بیشتر معطوف به محیطهای مراکز شهریِ بزرگ و غیر روستایی بوده است، درصورتی‌که با گسترش ارتباطات و خصیصة فرهنگ‌پذیریِ اقوام، شاهد ظهور گونههای جدید موسیقی در حوزههای موسیقیِ مردمیِ غیرشهری بزرگ و یا روستایی نیز خواهید بود، بهصورتی که دیگر نمیتوان آنها را صرفاً نوع دیگر از موسیقیِ مردمی یا محلی آن قوم دانست؛ بلکه با توجه به ساختار موسیقایی این گونههای نوظهور، میتوان آنها را گونه و جریانهای جدیدی از موسیقیِ مردمپسند دانست. در این پژوهش، تلاش بر این بود که در مرحلة نخست با ارائة نظرات پژوهشگران و صاحبِ اندیشان در حوزة موسیقی مردمپسند، به یک تعریف مشخص از این گونة موسیقی ارائه شود و در پی آن، در کنار سه جریان اصلی، میانه و فرعی، جریان متمایز دیگری نیز معرفی شد که در این مقاله به نام «موسیقی مردمپسند قومی» نامگذاری شده است. با در نظر گرفتن تعاریف، مصاحبهها، تحقیقات میدانی و تجزیهوتحلیل موسیقایی این‌گونه، میتوان این پدیدة نوظهور را در بین فرهنگِ موسیقایی مردمان عرب خوزستان این‌گونه بیان کرد: نوع اول، موسیقی مردمپسندِ شَعَبی که در اوایل دهة 70 تحتتأثیر موسیقی مردمپسند عراق ظهور پیدا کرد؛ نوع دوم، موسیقی مردمپسند عربی_خلیجی موسوم به «حَرارِه» که در اویل دهة 80 تحتتأثیر موسیقی مردمپسند خلیجی ظهور رشد کرد؛ نوع سوم، موسیقی مردمپسند عربی_ترکی موسوم به «پاپ عربی» که در اواسط دهة 80 تحتتأثیر موسیقی پاپ (Pop) در کشورهای عربی و ترکی صورت گرفت.
کلیدواژهها: موسیقی مردمپسند ِقومی، موسیقی قومِ عرب، عرب خوزستان، موسیقی مردمپسند، فرهنگ موسیقایی.