فصلنامه علمی مطالعات هنر و زیباشناسی فصلنامه علمی مطالعات هنر و زیباشناسی
رضا علیپور[1]، امیر شیخ جبلی[2]
1 . گروه هنر، واحد آبادان، دانشگاه آزاد اسلامی، آبادان، ایران
- گروه پژوهش هنر، واحد الکترونیکی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
چکیده
بیان مسئله: تئاتر بهعنوان یکی از ابزارهای تجزیهوتحلیل روح بشر بهشمار میرود و بهخصوص مسئلة تزکیه نفس در این هنر والا که مقدمة رهایی از اضطراب روح است. به عقیدة ارسطو، نمایش یا به عبارت دیگر تئاتر از طریق کاتارسیس1 موجب پالایش روان و تصفیه روحی است و اثری تهذیب‌کننده دارد. ارسطو در کتاب فن شعر وظیفة تراژدی را آن میداند که بهوسیلة بازی نقش ترسناک و بیرحمانه یا رحیمانه و توأم با شفقت، موجب تهذیب نفس تماشاگر گردد. پس برای ارسطو، تراژدی آموزشی بوده سودمند و عبرتی دلپسند است؛ زیرا تأثیرهای فرهنگیاش، مردم را بیدار و وقایع جانسوزش، دل‌ها را پاک و مصفا می‌کرده است. در این مطالعه برآنیم تا به بررسی این مسئله بپردازیم که راهکارها و تکنیکهای کاربردی در تئاتر درمانی بهعنوان یک ابزار درمانی مدرن، تا چه میزان در ایجاد کاتارسیس یا پالایش روانی که ارسطو از آن سخن میگوید، سودمند بوده و تئاتر درمانی مخاطب را تا چه میزان از مفعول مطلق بهعنوان تماشاگر تراژدی به فاعل اثرگذار و تأثیرپذیر بدل میکند.
هدف: هدف از این مطالعه، بررسی این مسئله است که راهکارها و تکنیکهای کاربردی در تئاتردرمانی بهعنوان یک ابزار درمانی مدرن تا چه میزان در پالایش روانی افراد سودمند و اثرگذار بوده و آیا فرد شرکتکننده در روند جلسات سایکودرام تجربهای مشابه پالایش روانی که ارسطو با عنوان کاتارسیس در مخاطب تراژدی یاد میکند را تجربه میکند.
روش تحقیق: روش پژوهش حاضر توصیفی-تحلیلی است. شیوة گردآوری مطالب بهصورت کتابخانهای و با بهره‌گیری از منابع مکتوب صورت گرفته است.
نتیجهگیری: تئاتر درمانی در محیطی آزاد و قابل انعطاف به فرد این امکان را میدهد تا در رابطه با مسئلهای که آن را در میان جمع به نمایش گذاشته، دریابد که تنها او نیست که این مسئله را دارد و هستند کسانی که از این نظر مشابه او باشند و شخص با پالایش و تخلیه‌ای که معمولا در روند سایکو درام2 پیش میآید، منجر به ارزیابی موشکافانة موجودیت خویش شده و احساسات و تفکرات چندگانه و غلطی را که قبلا مطرود یا واپس‌زده مورد ارزیابی قرار دهد. از این پس به جای باقی ماندن در نقش قربانی، با مشکلات مقابله و برای رفع آنها تلاش کند.
واژگان کلیدی: کاتارسیس، سایکودرام، پالایش روانی، ارسطو، تئاتردرمانی.