فصلنامه علمی مطالعات هنر و زیباشناسی فصلنامه علمی مطالعات هنر و زیباشناسی
سیاست خُنیاگری شاهان عصر صفوی در ارتباط با موسیقی بزمی
آیدین پارساییراد[1]
بهمن سلطاناحمدی[2]
آیدا پارساییراد[3]
چکیده
هنر موسیقی بزمی در عصر صفوی جدای از جنبة صرفاً تشریفاتی و تجملی در میان اغلب شاهان صفوی، به واسطة حمایت و علاقة شاهانی چون شاه عباس اول و شاهزادگانی چون سلطان ابراهیممیرزا و سلطان حیدرمیرزا از رشد قابل توجهی برخوردار شد. این هنر در دوران شاهانی چون شاه طهماسب و شاه سلطانحسین به دلیل تعصبات مذهبی تنزل یافت. از آنجایی که حیات موسیقی بزمی، در طول تاریخ موسیقایی ایران و به‌خصوص دوران صفوی همواره وابسته به سیاست رفتاری شاهان بوده است؛ از این رو آگاهی یافتن از نحوة برخورد هر یک از شاهان صفوی در روند ادامة حیات این هنر اَمری ضروری مینماید؛ چراکه این پرسش در ذهن مخاطب شکل میگیرد که موسیقی بزمی از چه جایگاهی در دربار شاهان صفوی برخوردار بوده و این هنر چه مسیری را در آن دوران طی نموده است. این پژوهش با هدف بررسی جایگاه هنر موسیقی بزمی در دربار شاهان صفوی در جهت پاسخ به یک سؤال اساسی صورت گرفته است: سیاست خُنیاگری1 هر یک از شاهان صفوی، چه تأثیری بر روند ادامة حیات هنر موسیقی بزمی در آن دوران داشته است؟ این مقاله با رویکردی توصیفی و تاریخی، بر اساس مطالعات کتابخانهای از منابع تاریخ موسیقی و سفرنامهها گردآوری شده است. می‌توان سیاست خُنیاگری شاهان صفوی به همراه تعصبات مذهبی را، از عوامل اصلی فَراز و فُرودهای موسیقی بزمی به شمار آورد؛ در نتیجه شاهد محدود شدن رشد موسیقیدانان و از بین رفتن نغمههای موسیقی که خود یکی از عوامل تغییر نظام موسیقایی از اَدواری به دستگاهی است، میباشیم.
واژگان کلیدی: عصرصفوی، شاهان صفوی، سیاست خُنیاگری، موسیقی بزمی، موسیقیدانان.
[1] . aidinparsaeirad@gmail.com. دانشجوی دکترای پژوهش هنر، گروه مطالعات عالیهنر دانشکده هنرهایتجسمی، دانشگاه تهران، واحد پردیس بینالمللی کاسپین، گیلان، ایران.
[2] . bahman.s.ahmadi@gmail.com. دانشجوی دکترای معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهرانمرکزی، تهران، ایران.
[3] . aidaparsaiierad@gmail.com. کارشناسیارشد ناپیوسته صنایعدستی، دانشکده هنر، دانشگاه غیردولتی و غیرانتفاعی سوره، تهران، ایران.