فصلنامه علمی مطالعات هنر و زیباشناسی فصلنامه علمی مطالعات هنر و زیباشناسی
آزاده حایری[1] (نویسنده مسئول)، حامد سلیمان‌زاده[2]
- دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه عکاسی، دانشکده هنر، معماری و شهرسازی، مؤسسه آموزش عالی اقبال لاهوری، مشهد، ایران
- استادیار، وابستگی سازمانی: گروه عکاسی، دانشکده هنر، معماری و شهرسازی، مؤسسه آموزش عالی اقبال لاهوری، مشهد، ایران
چکيده
درک مفهوم زمان از دیرباز مورد توجه انسان بوده است و در این زمینه نظریههای متعددی مطرح شده است. یکی از این نظریهها متعلق به فیلسوف فرانسوی، هنری برگسون است. از نظر این فیلسوف، زمان، هیچ نسبتی با مکان ندارد. از منظر او «زمان حقیقی» یا «دیرند» عبارت است از توالی خاصی از حالات وجدان. در همین راستا میتوان به علاقة انسان به ثبت زمان اشاره کرد. دوربین عکاسی به علت سرعت بخشیدن به زمان ثبت تصویر، برای این کار بسیار مورد توجه قرار گرفت. در این میان، جنگ‌ها یکی از صحنههایی بودند که عموم مردم از آن‌ها اطلاع زیادی نداشتند. ثبت لحظات جنگ، اولین بار از جنگهای کریمه توسط راجر فنتون صورت گرفت. پس از آن جنگهای زیادی توسط عکاسان مختلف عکاسی شد؛ اما برای ما ایرانیها قطعا جنگ تحمیلی هشت ساله یکی از سرنوشتسازترین جنگهای اخیر بوده است. عکاسان زیادی از صحنههای مختلف آن و اتفاقات پیرامون آن عکاسی کردهاند. یکی از آن‌ها، ساسان مؤیدی است. در این راستا این سؤالات مطرح می‌شود که چگونه با بررسی و مقایسة عکسهای ساسان مؤیدی از جنگ تحمیلی و عکسهای راجر فنتون از جنگ کریمه میتوان نظریة فلسفی برگسون در مورد زمان حقیقی را اثبات کرد؟ عکس جنگ چگونه میتواند فراتر از زمان خود پیش برود؟ چگونه عکس جنگ، فارغ از زمان خطی، دائما در حال تکرار شدن است؟ هدف از انجام این تحقیق، رسیدن به مفهوم زمان حقیقی در عکسهای جنگ، با مقایسة عکسهای راجر فنتون به‌عنوان اولین عکاس رسمی جنگ و ساسان مؤیدی به‌عنوان یکی از عکاسان جنگ تحمیلی عراق، است. شیوة تحقیق تحلیلی-توصیفی بوده و نحوة گردآوری اطلاعات به‌صورت ترکیبی از روشهای کتابخانهای و میدانی است. در نهایت خواهیم دید که مفهوم دیرند در نظریة برگسون در مقایسة عکسهای راجر فنتون و ساسان مؤیدی آشکار و قابل مشاهده است.
واژه‌هاي كليدي: فلسفه زمان، دیرند، عکاسی جنگ، جنگ کریمه، بمباران شیمیایی.
*مقاله ارسالی برگرفته از پایان‌نامه کارشناسی ارشد با عنوان «خوانش زمان حقیقی در عکسهای جنگ از دیدگاه برگسون با تأکید بر عکسهای راجر فنتون و ساسان مؤیدی» این‌جانب آزاده حایری به راهنمایی آقای دکتر حامد سلیمان‌زاده، در رشته عکاسی، در مؤسسة آموزش عالی اقبال لاهوری مشهد است.
[2] . Soleimanzadeh.hamed@gmail.com