فصلنامه علمی مطالعات هنر و زیباشناسی فصلنامه علمی مطالعات هنر و زیباشناسی
محسن حکیمی[1]
دانشجوی دکتری تخصصی پژوهش هنر، گروه هنر، دانشکده هنر و معماری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
چکیده
این مقاله به بررسی تحلیلی مؤلفه‌های تئاتر روایی (اپیک) برتولت برشت در شیوه‌های اجرایی نمایش ایرانی تعزیه می‌پردازد. بیگانهسازی به این مفهوم است که بتوان مؤلفه‌های آشنا را از کنش نمایشنامه و یا شخصیت‌های آن دور کرد تا بتوان از این طریق روحیة انتقاد و سؤال را در تماشاگر به‌وجود آورد. در بخش متغیر وابسته که مربوط به نمایش سنتی و آیینی تعزیه است، به تحلیل کنش‌های روایی تعزیه پرداخته خواهد شد. آنچنان که از مطالعة متغیر وابسته و متغیر مستقل تحقیق برمی‌آید، در تعزیه ناخودآگاه مشخصههایی از تکنیک بیگانهسازی برشت دیده می‌شود. تحقیق حاضر به لحاظ روش، توصیفی-تحلیلی و از نظر شیوة گردآوری اطلاعات جزو تحقیقات کتابخانهای است. همچنین تجزیهوتحلیل داده‌ها به‌صورت کیفی بوده و برای انتخاب آزمودنی‌ها از روش نمونه‌گیری غیرتصادفی استفاده شده است. یافته‌ها در این تحقیق نشان می‌دهد بین تکنیک فاصلهگذاری برشت و شیوة اجرایی تعزیه قرابت نزدیکی وجود دارد؛ اما این شباهت‌ها ناشی از تأثیرگذاری یا دریافت تئوری برشت برای پدیدآورندگان تعزیه نیست؛ چراکه تعزیه در ذات تئاتری فاصله‌گذار است. به نظر می‌رسد می‌توان تعزیه را شکل ایده‌آلی از آنچه برشت در فاصلهگذاری به دنبال آن بود، دانست.
واژگان کلیدی: تکنیک فاصله گذاری، تعزیه، برشت.
[1]. msnhakimi@yahoo.com