فصلنامه علمی مطالعات هنر و زیباشناسی فصلنامه علمی مطالعات هنر و زیباشناسی
چالش مفهوم «موسیقی دستگاهی» در مطالعات زیبایی‌شناختیِ موسیقی ایران
تاریخ دریافت: ۰۵/۱۰/1401 – تاریخ پذیرش: ۲5/۱۲/1401
پویا سرایی*
استادیار دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، تهران، ایران.
چکیده
مفهوم موسیقی دستگاهی در مواردی به سوی مفهوم موسیقی کلاسیک ایرانی میل کرده و در مواردی حتی متقابل با آن نیز ظاهر می‌شود. موسیقی کلاسیک ایران، در سده معاصر، نظامی دستگاهی دارد. اما به راستی چگونه می‌توان آثار متکثرِ معاصر را همچنان کلاسیک تلقی کرد؟ این در حالی است که بنیان مایگیِ آثارِ مذکور، نظام دستگاهی است. در این مقاله، با بازنگری به حوزه مفهومی موسیقی دستگاهی سعی بر تفکیک آن با موسیقی کلاسیک ایرانی است. پدیدارشناسیِ این مفهوم، با در نظر گرفتن جنبه‌های فراموسیقایی آن، بیانگر آن است که ویژگی‌های زیبایی‌شناختی این دو گونه موسیقایی، کاملاً منفک از یکدیگر هستند. به طوری که حوزه موسیقی دستگاهی، با ابتناء به مفهوم دستگاه، وسعتی بسیار بیشتر از موسیقی کلاسیک ایرانی داشته و بطور بالقوه منبعی برای زایش دیگر گونه‌های غیر کلاسیک موسیقی ایرانی است.
واژگان کلیدی: دستگاه، موسیقی کلاسیک ایرانی، زیبایی‌شناسی، مطالعات فراموسیقایی.
* pouya.sarai@gmail.com