پیرامون دلالتِ معنایی در موسیقی باکلام و بی‎کلام

تاریخ دریافت: 11/03/1401- تاریخ پذیرش: 25/04/1401
پویا سرایی
آهنگساز و نوازنده ، استادیار گروه موسیقی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، تهران، ایران.

موسیقی را می‌توان به دو گروه بی‌کلام و با‌کلام (آوازی) تقسیم نمود. اگرچه قطعه‌های موسیقی فراوانی وجود دارد که نه همراه یک شعر، بلکه ملهم از شعر، داستان، تابلویی نقاشی و به‎طور کلی ابژه‌ای قابل تعریف تصنیف شده‌اند؛ حتی گاهی آهنگساز در کنار قطعه، شعر مورد نظر را نیز نوشته است. این نوع موسیقی را هم در زمرۀ موسیقی با‌کلام قرار می‌دهیم؛ چراکه خود قطعه موسیقی و نسبت آن با منبع الهام شکل‌گیری آن مورد توجه است. خود موسیقی بی‌کلام را به دو زیرگروه موسیقی مطلق و موسیقی برنامه‌دار یا موسیقی مضمونی تقسیم می‌نمائیم.
بحث از بیانگری موسیقی در دو نوع موسیقی یاد شده متفاوت است. در مورد موسیقی کلامی حضور نشانه‌های متعلق به نظام نشانه‌شناسی غیرموسیقایی منجر به نزدیکی به نظام زبانی و روش‌های شناختی آن می‌شود. حضور شعر و داستان در اینگونه موارد به جهت بهره‌گیری از زبان به بیان مستقیم مفاهیم منجر می‌شود.