مطالعۀ سیر رستگاری انسان در سینمای آندری تارکوفسکی

تاریخ دریافت: 21/04/1401 – تاریخ پذیرش: 25/04/1401
بهنام ترابی
دانشجوی دکتری تخصصی پژوهش هنر، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران.
مینو خانی
مدرس دانشگاه، استادیار، دانشگاه آزاد اسلامی(گروه فلسفه و پژوهش هنر، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه تهران شمال)، تهران، ایران.
چکیده
سینمای آندری تارکوفسکی با دربرداشتن مفاهیمِ عمیق اخلاقی، می‌تواند مبنایی برای بررسی بحران معنویت در انسان معاصر باشد. تارکوفسکی با تبیین مسیری برای رستگاری انسان، به مبارزه با استبداد‌های تحمیلی بر اندیشه و روح بشر می‌پردازد. تارکوفسکی با درک زندگی در قلبِ حکومت توتالیتر شوروی، با تکیه بر اصول معنوی خود، رستگاری انسان را در آزادی و نجات از اسارت ذهنی، روحی و جسمانی می‌یابد. هدف از انجام این تحقیق، پاسخ به این پرسش است که مفهوم رستگاری در سینمای آندری تارکوفسکی چیست و دغدغه‌های معنوی سینماگر چگونه از شرایط اجتماعی تاثیر پذیرفته و چگونه بر آن تأثیر می‌گذارد؟ روش انجام این تحقیق از منظر هدف، کاربردی-نظری و از منظر شیوۀ انجام، توصیفی-تحلیلی بود. اطلاعات نیز به شیوه کتابخانه‌ای به‌دست آمد. نتایج نشان می‌دهد که تارکوفسکی رستگاری انسان را منوط به پی‌گرفتن شیوه‌ای اخلاقی برای زندگی می‌داند. از نگاه تارکوفسکی، انسان تنها ایمان را در تملک خود دارد و تنها ایمان می‌تواند انسان را نجات دهد. تارکوفسکی با یادآوری احساساتی نظیر عشق، شرم، آرزو و امید قدرت انسانِ ستم‌دیده را به او یادآوری می‌کند و از او می‌خواهد، با تکیه بر انجام رسالت فردی و ایثار، به زندگی خود مفهوم بخشد و رستگاری را برای جامعه خود به ارمغان آورد.
واژگان کلیدی: رستگاری، آندری تارکوفسکی، بحران معنویت، ایمان.