فصلنامه علمی مطالعات هنر و زیباشناسی فصلنامه علمی مطالعات هنر و زیباشناسی
بسط اندیشه‌های پدیدارشناسانه رومن اینگاردن توسط ولفگانگ آیزر در زیبایی‌شناسی دریافت
تاریخ دریافت: 1401/10/20 – تاریخ پذیرش: 1401/12/25
محمدامین خلیلیان *
دانش آموخته دکتری فلسفه هنر دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران.
چکیده
جنبش پدیدارشناسی به عنوان یک گرایش فلسفی مدرن بر نقش محوری ادراک‌کننده یا مخاطب در تعیین معنا تأکید می‌کند. از همین روی، رویکرد پدیدارشناسی در مطالعات اثرهنری و ادبی بسیار حائز اهمیت می‌شود. رومن اینگاردن، فیلسوف لهستانی، اولین پدیدارشناس کلاسیکی بود که بر اساس اندیشه‌های هوسرل به مطالعه پدیدارشناسانه اثر ادبی پرداخت. زیبایی‌شناسی پدیدارشناختی اینگاردن نشان می‌دهد که چگونه می‌توانیم به سمت یک رویکرد غنی‌تر و سازنده‌تر برای شناخت اثر هنریِ ادبی نزدیک شویم. علاوه بر اینگاردن ولفگانگ ایزر، مفاهیم بنیادین زیبایی‌شناسی پدیدارشناختی را در چارچوب زیبایی‌شناسی دریافت، اتخاذ و بسط و گسترش چشم‌گیری به آن می‌دهد. در این مقاله موضوع مورد بحث چگونگی کارکرد اندیشه‌های پدیدارشناسی در زیبایی‌شناسی دریافت مشخصاً بر محور اندیشه‌های اینگاردن و ایزر مورد توجه قرار خواهد گرفت. هدف این مقاله بحث و تحلیل سه وجه محوری از تحولات فکری رومن اینگاردن و ولفگانگ ایزر است: نقاط عدم تعین، فضاهای خالی و فرایند انضمامی‌سازی اثر، که در نهایت تفاوت بین این دو زیباشناس پدیدارشناس در زیبایی‌شناسی دریافت به وضوح مشخص می‌شود.
واژگان کلیدی: پدیدارشناسی، اینگاردن، آیزر، نقاط عدم تعین، فضاهای خالی، انضمامی‌سازی، زیبایی‌شناسی دریافت.
* m.amin.khalilian@gmail.com